به گزارش غیرمنتظره و به نقل از فرارو، شهرداری تهران زیر نظر علیرضا زاکانی با انتقادات متعددی همراه است و یکی از جدیدترین انتقادات به طرح او برای واردات اتوبوس‌های چینی با هزینه ۲.۵ میلیارد یورویی بر می‌گردد.

یونس اکبرپور پایدار، رئیس کمیته خودرو اتاق ایران در این باره گفته است: «درحالی‌که ۵ شرکت داخلی امکان تأمین نیاز اتوبوس کشور را دارند، تخصیص ۲ میلیارد یورو برای واردات ۲۵۰۰ دستگاه اتوبوس از چین ضربه مهلکی به تولید داخل وارد کرد.»

رئیس شورای شهر تهران، مهدی چمران گفته است حدود ۹ درصد پیش‌پرداخت برای ساخت و مونتاژ اتوبوس‌ها به چین اعطا شده و مابقی نیز اعطا خواهد شد، اما باتوجه‌به این که برخی کارشناسان معتقدند ایران، توان ساخت این اتوبوس‌ها را داشت، پرسش‌هایی مطرح است از جمله این که اصلاً چرا به خودروساز داخلی سفارش ساخت داده نشد و چرا تصمیم گرفته شد قراردادی با این مبلغ با چینی‌ها بسته شود؟ امیرحسن کاکایی، عضو هیئت‌علمی دانشکده خودرو دانشگاه علم و صنعت و کارشناس حوزه خودرو به پرسش‌های فرارو پاسخ داده است:

وقتی خودمان توان تولید اتوبوس داریم چرا از چینی‌ها می‌خریم؟!

امیرحسین کاکایی به فرارو گفت: «حدود ۳۷ خودروساز به طور رسمی عضو انجمن خودروسازان کشور هستند، حداقل ۲۰ شرکت خودروساز از این تعداد خودروساز، توانایی ساخت خودروهای تجاری را دارند. اتوبوس از آن نوع خودروهای حجیم است که ساخت آن ارزش‌افزوده زیادی در کشور ایجاد می‌کند. ما قبل از این که خودروسازی به شکل سواری‌سازی داشته باشیم، اتوبوس‌سازی داشتیم. اتفاقاً اتوبوس‌های بسیار خوبی هم تولید می‌کردیم. حتی صنعت اتوبوس‌سازی ما در دوره‌ای بسیار پیشرفته‌تر از صنعت اتوبوس‌سازی بسیاری از کشورها بود. اما چه شد که ما پس از آن دوران درخشان صنعت اتوبوس‌سازی به دوره فعلی رسیدیم؟ در ۲ دهه گذشته، به‌تدریج شهرداری‌ها پول کمتری در زمینه تجهیزات شهری و به‌ویژه اتوبوس شهری خرج کردند. طبیعی است که هزینه اتوبوس‌های شهری باید توسط شهرداری‌ها تأمین شود و این کم‌کاری، شهرداری بر شرکت‌های اتوبوس ساز داخلی نیز فشار آورد چرا که اصلی‌ترین مشتری شرکت‌های اتوبوس‌های شهری، شهرداری‌ها هستند.»

وی افزود: «به سراغ شهرداری تحت سرپرستی آقای زاکانی برویم. بعد از مدت‌ها، ظاهراً یک بودجه به دست شهرداری تهران رسیده است که تصمیم به خرید اتوبوس گرفته است. اما یک نکته بسیار عجیب است، آن هم این که چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است و وقتی خودمان اتوبوس‌سازی‌هایی داریم که می‌توانند از پس‌تولید نیاز داخل کشور بربیایند، چرا برای سفارش اتوبوس شهری به سراغ چینی‌ها می‌رویم؟ شرکت‌های ما پتانسیل‌های بالایی دارند، اما طبیعی است وقتی مدت‌هاست که حجم سفارش‌ها پایین بوده به کمی زمان و صبوری نیاز است تا این شرکت‌ها دوباره بتوانند در حد نیاز کشور تولیدکننده باشند. این حرکت شهرداری ازهرجهت عجیب است و برای من سؤال است که پشت این قرارداد چه بوده که این حجم مزیت را برای شهرداری تهران ایجاد می‌کرده که به‌جای اتوبوس ساز داخلی به اتوبوس ساز چینی اتکا کند؟ این مزیت چه بوده که شهرداری را تا این حد ترغیب کرده است؟ هرچند که ظاهراً هنوز هم این موضوع، محرمانه ارزیابی می‌شود.»

پشت پرده واردات اتوبوس چینی چه خبر است؟

عضو هیئت‌علمی دانشکده خودرو دانشگاه علم و صنعت گفت: «بد نیست بدانیم که ۲.۵ میلیارد یورو یعنی چه. شرکت BYD که اکنون بزرگ‌ترین تولیدکننده خودرو برقی چین و دنیا است، اخیراً با یک میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در کشور ترکیه، یک کارخانه عظیم را در این کشور می‌سازد برای این که صادرات به اروپا را هم از طریق ترکیه انجام دهد. یعنی با ۱ میلیارد دلار می‌توان یک کارخانه خودروسازی (حداقل در حد مونتاژ کاری) راه انداخت. این کارخانه می‌تواند تا حدی حرفه‌ای و سطح بالا باشد که قابلیت صادرات به اروپا را هم داشته باشد. حالا این دو عدد را مقایسه کنیم؛ ۲.۵ میلیارد یورو در برابر ۱ میلیارد دلار. آقای زاکانی می‌توانست همین ۱ میلیارد دلار را صرف ساخت یک خودروسازی در کشور کند و بقیه نیاز خودرویی کشور را خودمان در کشور خودمان به وجود می‌آوردیم. یعنی تا این حد این عدد ارزش کار داشت. ما درباره پولی صحبت می‌کنیم که متعلق به مردم ایران است.»

وی افزود: «اما سؤال اصلی این است که اصلاً این پول از کجا آمده است. این نکته مهمی است. یک مشکل بزرگ که در کشور ما وجود دارد این است که ما مسائل اقتصاد کلان را داریم و با پول پاشی در این طرف و آن طرف در تنگنا قرار گرفته‌ایم. در چنین شرایطی، چینی‌ها به‌جای این که پولمان را به خودمان تحویل دهند که خودمان تصمیم بگیریم چه رفتاری داشته باشیم، سر ما منت می‌گذارند و از ظرفیت‌های ما سوءاستفاده می‌کنند و می‌گویند به‌جای این که پولت را بدهیم که بروی و به سلیقه خودت خرید کنی باید از ما اجناس مورد نیازت را تأمین کنی. محرمانگی این قرارداد نیز تا حد زیادی به مسئله منبع پول مرتبط است، نه به مسئله واردات اتوبوس. مگر واردات اتوبوس، محرمانگی دارد یا موضوعی است که باید پنهان شود؟ مگر اسرار نظامی است؟ این، یک موضوع عام‌المنفعه است. همچنین میزان پورسانتی که در این میان جابه‌جا می‌شود باید تحت بررسی قرار گیرد. همچنین بهره بانکی که ما بابت این ماجرا می‌دهیم باید کاملاً مشخص شود.»

این کارشناس حوزه خودرو در ادامه گفت: «من معتقدم تا زمانی که جزئیات این قرارداد از محرمانگی خارج نشود و به طور شفاف به مردم اعلام نشود پشت پرده چه خبر است، نمی‌توان به طور دقیق درباره این قرارداد اظهارنظر کرد. اما بر اساس شواهد موجود، این حرکت در اقتصاد کلان کاری بسیار غلط و غیرقابل‌دفاع بود. دقیقاً همان اندازه غلط است که وقتی روز است به‌زور بگوییم که نه شب است! این ماجرا نیز هم شامل ارقام درشتی می‌شود، هم محرمانگی آن جای سؤال دارد و هم در ایران، خودمان توان انجامش را داشتیم و انجام ندادیم. اگر شهرداری پول نداشت که به خودروساز داخلی دهد و مجبور شده استقراض کند تا حمل‌ونقل تهران را بهبود ببخشد، به چه قیمتی این سرمایه را به دست آورده است که اتوبوس چینی وارد کند؟ این ۲.۵ میلیارد به چه قیمتی تأمین شده است؟ آیا قرار است بدهکاری بلندمدت داشته باشیم؟ خوب است شورای شهر و شهرداری تهران به حق مسلم مردم توجه کرده و پاسخگو باشند. من احساس خطر بزرگی می‌کنم، چون سؤال‌ها بالاتر از این است که چرا از خودروساز داخلی استفاده نشده است. سؤال مهم‌تر این است که اصلاً من شهروند تهران و من ایرانی چه هزینه‌ای بابت این تصمیم شهرداری تهران پرداخت خواهم کرد.»