به گزارش غیرمنتظره، خرداد ۹۹، هنگامی که مجلس یازدهمی‌ها مشغول تهیه و تدوین طرح  «شفافیت آرا» بودند فکرش را هم نمی‌کردند که  بعد از گذشت چندماه از شروع کارشان ایرادات و اشکالات شفاف شدن آرا آنقدر اهمیت پیدا کند که تن دادن به آن سادگی‌ها هم که تصور می‌کردند پیش نرود و در ۱۵ بهمن ۹۹، هنگامی که طرح در دستور کار قرار گرفت، با ۶۳ رای مخالف پارلمان نشین ها و هنگامی که به دو سوم آرا نیاز داشت، رد شود.

پارلمان نشینان یازدهم به شفافیت آراء پشت کردند

وقتی مجلس دهم طرح شفافیت آرای نمایندگان را رد کرد، فریاد و فغان‌شان بلند شد که چه نشسته‌اید که وکلایتان در خانه ملت رای‌شان را از شما مخفی می‌کنند؛ همان روزها بود که وعده دادند پایمان به بهارستان برسد چنین و چان می‌کنیم و مخفی‌کاری در قاموس‌مان نخواهد بود؛ اما وقتی به دروازه‌های مجلس رسیدند ساز و کار تغییر کرد و شعارهای‌شان در دوراهی واقعیت درجا زد.

در واقع نمایندگانی که خود را در صف مقدم شفافیت معرفی کرده و در همان روزهای ابتدایی به ازای هر رای‌گیری در مجلس از رای‌شان عکس می‌گرفتند و از توئیتر گرفته تا اینستاگرام و هرجا که می‌توانستند آن را منتشر می‌کردند، درست در روزی که باید مواضعشان را نسبت به شفاف شدن یا نشدن رای نشان می‌دادند تناقض فاحشی در رفتارشان نشان دادند و با طرح اصلاح آئین‌نامه داخلی مجلس در راستای شفاف شدن آرا مخالفت کردند. مخالفتی که حتی باورش برای حامیان مجلس یازدهم هم سخت بود.

مانند علیرضا پناهیان، واعظ معروف اصولگرا که درپی رد طرح شفافیت آرا در مجلس دهم، در یکی از منبرهای خود با لحنی  توهین آمیز از این اقدام انتقاد کرد و در آن مقطع گفت: «.. هر چی نماینده انتخاب می‌کنی اکثریت رأی می‌دهند به اینکه رأی نماینده‌ها شفاف نباید باشد. چه خبرتان است؟ بعد به صورت بسیار جاهلانه و احمقانه‌ای می‌گویند مگر می‌خواهید تفتیش عقاید بکنید؟ مگر شما آنجا رأی به عقاید می‌دهید؟! غلط کردید شما با عقاید چه ربطی دارید؟ رأی‌ات را بگو به چی رأی دادی به چی رأی ندادی. غلط می‌کنید شما بر اساس عقاید رأی بدهی، بر اساس کار کارشناسی باید رأی بدهی. و من می‌خواهم بدانم تو برای چی رأی دادی.  آی مجلس شورای اسلامی آدم باش! کی به شما حق داده شفاف رأی ندهی؟! کی به شما حق داده شفاف رأی دادن را تفتیش عقاید بدانی؟! رأی بر اساس کار کارشناسی! چی را از ملت دارید پنهان می‌کنید؟!…»

 او چنان با خشم فریاد می زد که بسیاری نگرانش شده بودند اما زمانی که کلیات آن در مجلس یازدهم رد شد، سکوت اختیار کرد و بر نمایندگان همفکرش نتاخت.

اصرار نمایندگان برای اجرای طرح شفافیت آرا

اعتراف نمایندگان مجلس یازدهم به پوپولیست بودن و اقدامات نمایشی در مجلس یازدهم یکی از همان موضوعاتی بود که در جریان بررسی این طرح حسابی ظهور و بروز داشت و این را در مخالفت برخی نمایندگان با این طرح می‌شد به وضوح دید.

الیاس نادران، نماینده تهران از جمله افرادی بود که با این طرح مخالف بود و گفت: « من با شفافیت آرا به شدت موافقم، اما شما ملاحظه نماینده شهرستان را بکنید که فردا در رای استیضاح یک وزیر از وزیر گرفته تا استاندار تا فرماندار او را تحت فشار قرار دهند شفافیت این است این نوع رفتار را دوگانه نکنید و در یک شرایط پوپولیستی  نمایندگان مردم را قرار ندهید تهران، همه ایران نیست. نماینده تهران نماینده کل کشور نیستند ملاحظات نمایندگان شهرستان که بیش از ۱۸۳ تک نماینده هستند در این مصوبه مورد توجه قرار دهید دو فوریت چه معنایی دارد؟»

عبدالحسین روح الامینی  هم که مخالف این طرح بود و او نیز با کنایه به رد کلیات لایحه بودجه گفت: «در رای به اعتبار نامه و کمیسیون ها شفاف بودیم؟ ما ویترینی عمل کردیم ما قیافه شفافیت می گیریم و کارهایمان کاریکاتوری است در عصر الکترونیک هیچ چیز نمی تواند پنهان باشد.»

اما با رد این طرح، انتقادات به عملکرد دوگانه اصولگرایان چنان شدت گرفت که ۵۰ نماینده مجلس به هیئت‌رئیسه مجلس برای بررسی مجدد طرح شفافیت آرای نمایندگان در صحن علنی مجلس نامه نوشتند. برهمین اساس، در چند روز اخیر، باز هم بحث برای تصویب طرح شفافیت آرا داغ شده است، تا جایی که حسینعلی حاجی‌دلیگانی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی، از نهایی‌شدن طرح شفافیت آرای نمایندگان در کمیسیون آیین‌نامه داخلی قوه مقننه خبر داد و گفت: این طرح به هیئت‌رئیسه ارائه شده است تا در سامانه طرح‌ها و لوایح مجلس بارگذاری شود. با این وجود هنوز این طرح در دستور کار مجلس قرار نگرفته است.

موافقان و مخالفان طرح چه می گویند؟

آنچه که از ظاهر امر پیداست این بار تعداد پارلمانتاریست های موافق طرح شفافیت آرا بیشتر از مخالفان انگشت شمار آن است. علیرضا سلیمی که یکی از موافقان این طرح است، درباره آن گفت:« با تصویب طرح شفافیت آرا، نماینده در اتاق شیشه‌ای قرار می‌گیرد بنابراین در امور مرتبط با نمایندگی و درباره طرح‌ها و لوایح با کارشناسی بیشتری اظهار نظر می‌کند. شفاف شدن رای سبب می‌شود نماینده مجلس برای رای به طرح و لوایح یا رأی اعتمادها بررسی بیشتر و دقیقتری داشته باشد، و احساسی رای ندهند و تصمیم‌گیری نکنند.»

اقبال شاکری هم گفت:« هر جایی که اطلاعات اقتصادی و سیاسی به نفع گروه خاصی حبس شود، عده‌ای به سمت سوءاستفاده و رانت خواری خواهند رفت. شفافیت آراء نمایندگان به شجاعت و آزادگی آنها کمک می‌کند. وقتی نمایندگان بدانند که آرایشان اطلاع رسانی می‌شود، برای رأی دادن به طرح‌ها و لوایح بررسی دقیق انجام می‌دهند.»

اما علیرضا بیگی که با طرح شفافیت آرا مخالفت کرده است، در گفتگو با پانا، گفت:« موضوع شفافیت آراء نباید باعث شود استقلال و حُریت نماینده تحت تاثیر قرار گیرد، اگر ما احزاب داشتیم پاسخگویی هم شفاف می‌شد چراکه نظریات احزاب نمی‌تواند پنهان باشد و نماینده‌ای که از طریق حزب وارد مجلس می‌شود ناچار است برای این که از اهداف حزب خود صیانت کرده و پاسخگوی دستاوردهای خودش نزد افکار عمومی باشد، شفاف عمل کند. همچنین مسائلی وجود دارد که بازتاب‌های قشری و صنفی یا منطقه‌ای دارد باید دقت کنیم که نماینده تحت تاثیر این عوامل آزادگی خود را از دست ندهد.»

* در جدول زیر نظرات موافقان و مخالفان طرح شفافیت آرا را بخوانید؛