به گزارش غیرمنتظره و به نقل از تسنیم، استان‌های شمالی کشور و به ویژه گیلان، با چالش جدی تجارت سیاه پرندگان مهاجر مواجه هستند. این پرندگان که هرساله مسافت‌های طولانی را برای رسیدن به مناطق گرمسیر طی می‌کنند، متاسفانه در تالاب‌ها شکار و در بازارهای محلی به طور آشکارا به فروش می‌رسند.

هرچند این پرندگان طرفداران خاص خود را برای مصرف دارند، اما نباید فراموش کرد که شکار بی‌رویه آن‌ها، حیات وحش منطقه را به شدت تهدید می‌کند؛ حیات وحشی که نه تنها برای زیست بوم استان بلکه به طور مستقیم و غیرمستقیم بر زندگی همه انسان‌ها تاثیرگذار است.

شکار و فروش غیرمجاز این گونه‌های ارزشمند می‌تواند منجر به کاهش چشمگیر جمعیت آن‌ها و حتی در مواردی به انقراض گونه‌های خاصی منجر شود، بسیاری از این پرندگان در حال حاضر نیز در معرض خطر انقراض قرار دارند و ادامه این تجارت سیاه و غیرقانونی، وضعیت را بحرانی‌تر می‌کند.

متاسفانه پیامدهای ناشی از تجارت سیاه پرندگان مهاجر تنها به کاهش جمعیت آن‌ها محدود نمی‌شود؛ این تجارت غیرقانونی می‌تواند به کسب و کارهای قانونی مرتبط با حیات وحش نیز آسیب جدی وارد کند. به عنوان مثال، گردشگری طبیعت و فعالیت‌های مرتبط با حفظ حیات وحش که نقش مهمی در توسعه اقتصادی مناطق دارند، با کاهش تنوع زیستی و جمعیت گونه‌های جانوری مواجه شده و این امر می‌تواند به کاهش درآمد جوامع محلی منجر شود.

در قانون نیز درخصوص شکار پرندگان و عرضه و فروش آن، مجازات‌هایی در نظر گرفته شده و محیط زیست نیز هرساله در اطلاعیه هایی، جلوگیری از خرید و فروش و عرضه غیرمجاز انواع حیوانات و پرندگان وحشی و مهاجر را متذکر می‌شود ولی ظاهرا عامل بازدارنده‌ای برای‌عدم انجام شکار این حیوانات نیست که هرساله نه تنها شاهد کاهش شکار و عرضه پرندگان وحشی در بازار و جامعه نیستیم بلکه به نظر می‌رسد تعداد افراد و میزان شکار نیز افزایش داشته است!

براساس نتایج بررسی مراکز پژوهشی همچون مرکز پژوهش‌های مجلس، مهمترین دلایل قاچاق حیات وحش در کشور عبارتند از نیاز مالی، بیکاری، سرگرمی و لذت‌جویی، اظهار تفاخر و تمکن مالی، دلالی حیوانات زنده و محصولات حیات وحش، باورهای خرافی و ناآگاهی از عواقب قاچاق حیات وحش که اگر این نیازهای کاذب زیاد شود در زمینه پرندگان وحشی و از بین رفتن زیست بوم، شرایطی مانند برخی حیوانات نادر پیش می‌آید که اگر به آن مرحله برسیم هیچ راه کاری برای برگشت وجود ندارد یا بسیار سخت خواهد بود.

با توجه به گستردگی ارتباطات در عصر حاضر، به ضرس قاطع می‌تواند گفت کسی نمی‌تواند بگوید از شکارت ممنوع پرندگان وحشی مطلع نبوده و یا از بازار فروش غیرمجاز این پرندگان بی‌خبر است و اگر دولت می‌خواهد جلوی فاجعه‌ای به نام آسیب به زیست بوم وحشی در استان‌های شمالی را بگیرد نیاز به پایش مستمر بازارها و مراکز زیست بود برای نظارت بیشتر را دارد تا علاوه بر نظارت، درصورت فعالیت افراد متخلف، فورا وارد عمل شده و طبق قانون، با فرد خاطی برخورد شود.

البته باید به این موضوع نیز توجه شود که با گسترش فضای مجازی، بازارها و صفحات مجازی نیز درگاهی برای فروش پرندگان وحشی و پرندگان شکار شده است که در این خصوص نیز نیاز به ورود توسط دولت و دستگاه‌های متولی است.

موضوعی که این روزها در کف بازارهای استان گیلان مشاهده می‌شود سینی‌هایی است که در داخل آن پرندگان وحشی و شکار ممنوع است که به صورت زنده یا صیدشده برای فروش گذاشته شده‌اند و حامیان محیط زیست نیز کاری جز فریاد مطالبه نمی‌توانند انجام دهند.

گرچه بازارهای گیلان توسط مامورین محیط زیست و انتظامی به صورت مشترک، کنترل و پایش می‌شوند ولی آن چیزی که مشهود است سینی‌های افرادی است که پرندگان شکارممنوع را آشکارا عرضه کرده و با خیالی آسوده بر روی یک صندلی پشت سینی نشسته اند! و حتی دیده شده در برخی مراکز و بازارها،  پرندگان و حیوانات وحشی به صورت غیرقانونی نگهداری و خرید و فروش می‌شوند.

 *لزوم ثبت سوابق تخلفات محیط زیستی برای صدور مجوز اسلحه و پروانه شکار

حسین خرسند کارشناس محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم معتقد است که روش‌های بازدارندگی درخصوص شکارچیان غیرمجاز باید بازنگری شود و قوانین موجود به تنهایی نمی‌تواند بازدارندگی داشته باشد.

وی می‌گوید که در حال حاضر افرادی که از سوی محیط زیست به دادگستری معرفی می‌شوند در مرحله اول با پرداخت جریمه نقدی که برای بازدارندگی کم است آزاد می‌شوند و نیاز است مانند گواهینامه‌های رانندگی برای هر فرد نمره منفی در نظر گرفته شود تا در زمان دریافت مجوز اسلحه یا پروانه شکار، سوابق افراد نیز بررسی شوند.

این کارشناس محیط زیست می‌گوید نیاز است تا دادگستری قبل از صدور رای، وضعیت افراد را نیز از محیط زیست استعلام کند و اینگونه جرائم کسانی که در حوزه محیط زیست تخلف می‌کنند ثبت شده و  در صورت تکرار و استعلام از محیط زیست، می‌تواند موجب شود تا افراد حواس خود را بیشتر جمع کرده و اقدام به کار غیرقانونی نکنند.

 *سخت‌گیری قانونی؛ راهکاری کارساز در مقابله با شکار غیرمجاز پرندگان

علیرضا نجات یکی دیگر از کارشناسان محیط زیست معتقد است تدوین و اجرای قوانین سخت‌گیرانه‌تر در خصوص شکار پرندگان وحشی و افزایش مجازات‌ها برای متخلفین می‌تواند در حفظ زیست بوم موثر باشد، همچنین افزایش تعداد بازرسان و ماموران محیط زیست برای نظارت بر مناطق شکار و انجام گشت‌های منظم نیز می‌تواند از دیگر کارهای مفید در راستای جلوگیری از شکار پرندگان وحشی باشد.

به گفته وی، به‌کارگیری فناوری‌های نوین مانند دوربین‌های مداربسته و پهپادها برای نظارت بر مناطق شکار و همچنین ایجاد و حمایت از گروه‌های محلی و مردمی که به حفظ و مراقبت از پرندگان وحشی بپردازند می‌تواند موجب شود علاوه بر جلوگیری از شکار پرندگان مهاجر و وحشی، زیست بوم نیز حفظ شود.

این کارشناس محیط زیست در حوزه صدور پروانه و مجوز اسلحه برای افراد نیز پیشنهاد داد تا برای افرادی که به دلیل تخلفات محیط زیستی به دستگاه قضا معرفی می‌شوند مانند راهنمایی و رانندگی برای آنان نمره منفی در نظر گرفته شود.

 *چالش‌های محیط زیست گیلان؛ کمبود نیرو و امکانات، دغدغه‌ای جدی 

حمزه عشوری مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان در گفت وگو با خبرنگار تسنیم با اشاره به افزایش ۲۰ درصدی کشفیات سلاح‌های غیرمجاز در ۹ ماهه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته، کمبود شدید نیروی انسانی را از مهم‌ترین چالش‌های یگان حفاظت محیط زیست استان عنوان کرد.

به گفته وی، وسعت بالای مناطق تحت مدیریت وعدم به روزرسانی امکانات و تجهیزات، مشکلات عدیده‌ای را برای محیط‌بانان و فداکار گیلانی به وجود آورده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان  با تأکید بر وجود بیش از ۵۰ ردیف شغلی بلاتصدی در حوزه محیط‌بانی، ناچیز بودن حقوق و وضعیت نامناسب معیشتی این قشر زحمتکش را علیرغم تلاش‌های صورت گرفته یادآور شد و محیط‌بانان را جزو اقشار کم برخوردار جامعه دانست.

به گفته عشوری، در ۹ ماهه نخست سال جاری تعداد ۱۷۵ مورد گشت، کنترل و پایش از بازارهای محلی و صدور ۱۹۰۰ فقره مجوز شکار توسط اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان صورت پذیرفته است.

 *محیط زیست فرهنگ‌سازی کند

گرچه مدیرکل محیط زیست گیلان از نقش نظارتی و قانونی سازمان مطبوع خود سخن گفت و چالش‌هایی را نیز مطرح کرد که در این خصوص علی حجتی یکی از دیگر از فعالان محیط زیست در استان گیلان می‌گوید: محیط زیست به عنوان یک سازمان زیرنظر ریاست جمهوری است و بعضا تصمیماتی که در حوزه تغییر مدیران در استان‌ها و غیره انجام می‌شود سیاسی بوده و دانشی هم در خصوص حوزه محیط زیست ندارند.

وی می‌گوید یکی از مشکلات دیگر در حوزه کشتار پرندگان مهاجر، این است که بخشی از صیدها از طریق دام‌های هوایی صورت می‌گیرد و بعضا در بازار نیز آن پرندگان به صورت زنده عرضه می‌شوند که محیط زیست نیروهای لازم و تجهیزات خودرویی مناسب برای گشت زنی در حوزه‌های محیط زیستی و تالابی را ندارد و برخوردهایی که برای جمع‌آوری دام‌ها یا برخورد با شکارچیان نیز صورت می‌گیرد موقتی است و صیادان بعد از مدتی مجدد وارد کار می‌شوند.

این فعالل محیط زیست با تاکید بر نقش فرهنگ در جوامع گفت: قطعا فرهنگ‌سازی می‌تواند نقش مهمی به ویژه در حوزه محیط زیست داشته باشند که لازم است علاوه بر وظایف قانونی که اکنون محیط زیست دارد به مسئله مهم آموزش از طریق مختلف در سطح جامعه از مدارس تا اصناف و غیره نیز انجام دهد که قطعا این مهم می‌تواند اثرگذار باشد.