اختصاصی / به گزارش غیرمنتظره، معین حسن‌زاده: پارک شهر یا باغ محتشم یک پارک شهری در شهر رشت است. پارک شهر دارای دو بخش مکانیزه و باغ بوده و قدیمی‌ترین پارک رشت به شمار می‌آید. قدمت پارک شهر یا باغ محتشم که امروزه پارک اصلی شهر رشت می‌باشد، به دوران سلطنت ناصرالدین‌شاه قاجار می‌رسد.

پیشینه باغ تاریخی محتشم

مالک و بانی اصلی این پارک اکبر خان بیگلربیگی (درگذشته ۱۳۰۷ ه. ق) فتح‌الله اکبر معروف به القاب بیگلربیگی، امیرتومان، سالار افخم، سردار منصور و ‌سپهدار اعظم رشتی، ‌ در سال ۱۲۳۴ در رشت متولد شد.[۱] پدرش حاج میرزا محمدعلی‌خان گیلانی از ملاکین بزرگ و نامدار گیلان بود. وی تحصیلات مقدماتی را در دیار خویش فرا گرفت و پس‌ازآن در اداره گمرات گیلان که در اجاره عموی او بود، به استخدام در آمد. معروف است که غرس نهال‌های این پارک که امروزه درختان تنومندی شده‌اند و نیز خیابان‌کشی و احداث عمارت تابستانی واقع در آن که معروف به عمارت کلاه‌فرنگی است، همگی تحت نظارت شخص اکبر خان صورت پذیرفته است.

این باغ پس از درگذشت اکبر خان از طریق ارث به تنها دختر زنده مانده او رسید که در قباله نکاح پسرعموی خود صادق خان اکبر محتشم الملک (سردار معتمد بعدی) بود و از این تاریخ به باغ محتشم اشتهار یافت. بعدها در دوره پهلوی این پارک در ازای بدهی‌های مالیاتی به تصرف دولت درآمد و از تاریخ ۲۲ شهریور ۱۳۳۹ به‌عنوان پارک عمومی مورد استفاده اهالی شهر قرار گرفت.

وسعت اولیه این باغ چندین برابر مساحت فعلی آن بود، ولی رفته‌رفته با توسعه شهر و خیابان‌کشی‌های انجام‌شده از وسعت آن کاسته شد. در ۳۰ سال اخیر نیز با احداث بنای استانداری و شهربازی در محوطه آن، بازهم کوچک‌تر شد که البته به‌تازگی تشکیلات استانداری به‌جای دیگری انتقال یافت و قرار است در محل قبلی آن در پارک شهر، ساختمانی جهت کتابخانه ملی رشت تدارک دیده شود. در انتهای این پارک نیز رودخانه‌ای در جریان است که سابقاً برای ماهیگیری مورد استفاده قرار می‌گرفت ولی امروزه به دلیل ریختن فاضلاب‌های شهری و بیمارستانی به درون آن آلوده و غیرقابل استفاده می‌باشد.[۲]

مالکیت این باغ در حال حاضر در اختیار شهرداری رشت می‌باشد و این باغ تاریخی رشت جایگاهی ویژه در حوزه فرهنگی و ورزشی شهر رشت دارد. پیش از شیوع ویروس منحوس کرونا در جهان، شهر رشت شاهد اجماع روزانه مردم در این پارک جهت انجام ورزش صبحگاهی و همگانی بود.

جایگاه ویژه باغ محتشم در ترویج فرهنگ ورزش همگانی در رشت

پس از شیوع کرونا از میزان تجمعات ورزشی در این باغ تاریخی شهر رشت کاسته شد، اما همچنان در این باغ پیش از سر زدن سپیده صبح تا پایان بامداد و همگام با آسمان روشن شب‌های رشت مردم این شهر در این باغ تاریخی به ورزش و پیاده‌روی اقدام می‌کنند.

باغ محتشم را می‌توان یکی از زنده‌ترین نقاط شهر رشت نامید، مکانی که وسعت آن سبب شده تا خانواده‌های زیادی برای انجام ورزش این محیط را انتخاب کنند. در این میان ورزش‌های ساماندهی شده نیز در باغ محتشم دیده می‌شود.

یکی از مهم‌ترین قسمت‌های ورزشی باغ محتشم دیواره سنگ‌نوردی این باغ است که بنا به اظهارات کارشناسان ورزشی این دیواره سنگی بزرگ‌ترین و البته استانداردترین دیواره سنگ‌نوردی عمومی در ایران است.

موضوع قابل‌توجه دیگر در این باغ وجود زمین و سبد بسکتبال در باغ محتشم است. ورزشی که در رشت به‌صورت خیابانی بسیار موردتوجه است و در یک برنامه تلویزیونی نیز چند جوان رشتی با اشاره به وجود زمین بسکتبال خیابانی در این باغ که میله سبد آن به شکل عاج فیل بود از امکانات موجود در این باغ صحبت کردند.

در این باغ امکانات ورزشی مجهزتر و باکیفیت‌تری نیز همچون زمین چمن مصنوعی فوتبال، زمین حصار کشی شده فوتبال خیابانی یا اصطلاحاً گل‌کوچک، زمین خط‌کشی شده برای بدمینتون، میزهای تنیس روی میز و… نیز وجود دارد که همواره در طول روز مورد استفاده علاقه‌مندان به ورزش در این باغ است.

در این باغ چندین دست دستگاه‌های ورزشی آماتور برای استفاده عموم شهروندان بخصوص بانوان و سالمندان در نظر گرفته‌شده است که در ترویج فرهنگ ورزشی شهر مؤثر می‌باشد.

اما یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این باغ بزرگ بودن متراژ محیط آن است که سبب ایجاد لاین‌های متعدد برای پیاده‌روی شده است که طولانی‌ترین آن با متراژ تقریبی ۱۲۰۰ متر ساماندهی و خط‌کشی شده است.

باغ محتشم که پیشینه تاریخی خاصی داشته و محل تجمع مردم رشت از دیرباز بوده است، نقشی بزرگ و ویژه در ترویج فرهنگ ورزش همگانی دارد و از همین جهت بسیار مورد توجه است و می‌بایست با توسعه فضای ورزشی موجود در این باغ تاریخی موجبات افزایش ضریب تمایل به شرکت در ورزش همگانی در میان شهروندان را فراهم نمود.

[۱] عاقلی، باقر، شرح‌حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، ج ۱، ص ۱۷۰، تهران، نشر گفتار با همکاری نشر علم، چاپ ۱، ۱۳۸۰.

[۲] سرتیپ پور، جهانگیر، نام‌ها و نامدارهای گیلان، نشر گیلکان، رشت ۱۳۷۰، ص ۵۰