اختصاصی / به گزارش غیرمنتظره، معین حسن‌زاده: تاریخ گیلان سرشار از حماسه‌هایی است که متأسفانه به دلیل کم‌کاری مسئولان فرهنگی و مدیریت شهری در شهرهای مختلف استان ناشناخته مانده‌اند. اینکه بسیاری حتی نام عادل‌شاه را در زادگاهش نمی‌شناسند، فاجعه‌ای ناشی از کم‌کاری مسئولان استان است. اینکه از نقش گیلان در انقلاب مشروطه و حماسه فتح تهران بسیار کم گفته شده و به آن پرداخته نشده، فاجعه‌بار است. این که هیچ نماد مناسبی از حماسه نهضت جنگل در ورودی استان و شهر رشت وجود ندارد و سال‌هاست به یک تندیس میرزا کوچک‌خان جنگلی در میدان شهرداری رشت آن هم با تفنگی شکسته قناعت کرده‌ایم، خودِ فاجعه است! اما امروز باید گامی فراتر نهاد و از مسئولان استان درباره کم‌کاری در پرداختن به حماسه نبرد تاریخی پیله‌داربُن پرسید. اینکه چرا ایستادگی دهقانان گیلانی در برابر دشمن خارجی تا این اندازه نادیده گرفته شده است؟

دوری نسل جوان از هویت تاریخی گیلان
روایت نبرد حماسی پیله‌داربُن سال‌ها در میان مردم گیلان سینه‌به‌سینه نقل می‌شد و همواره با افتخار از آن یاد می‌کردند. اما امروز این حماسه به دست فراموشی سپرده شده و کمتر کسی از نسل جوان با روایت آن آشناست. کمتر کسی می‌داند که ۳۰۰ نفر از مردم رشت، انزلی و پیربازار که بیشترشان کشاورز بودند و تنها ابزار کشاورزی در دست داشتند، با همراهی شمار اندکی از کمان‌داران اهل سیاهمزگی شفت به رهبری میرزا موسی منجم‌باشی لنگرودی در برابر ۱۲ کشتی جنگی روسیه ایستادند و مانع سقوط گیلان و الحاق آن به روسیه شدند. اتفاقی که در دوره فتحعلی‌شاه قاجار برای بخشی دیگر از خاک ایران رخ داد و برای همیشه آن مناطق از سرزمین مادری جدا شدند.

چرا میدان گیل بهترین مکان برای روایت یک داستان ملی است؟
شهر رشت در هر تعطیلی حتی گاه سه‌روزه، با حجم بالایی از مسافران روبرو می‌شود، اما ویترین شهر چه تصویری از هویت تاریخی مردمان این شهر به مسافران ارائه می‌دهد؟ برای نمونه می‌توان به مکعب‌مستطیل بی‌هویت در میدان گیل اشاره کرد که حتی نام آن به غیرکارشناسی‌ترین شکل ممکن به «میدان صنایع‌دستی گیل» تغییر یافته است. در واقع، میدان گیل را باید ورودی اصلی شهر رشت نامید؛ جایی که می‌توانست ویترین هویت تاریخی و فرهنگی شهر باشد، اما چنان رها شده که هیچ اثری از تاریخ و فرهنگ رشت در آن به چشم نمی‌خورد. میدان گیل اصلی‌ترین مسیر ورودی مسافرانی است که از سراسر کشور وارد رشت می‌شوند و بنابراین بهترین مکان برای نصب نمادی شهری با پیامی تاریخی است. قرارگیری یادمانی مانند «یادمان شهدای نبرد حماسی پیله‌داربُن» در این میدان، نخستین و ماندگارترین تصویر را در ذهن هر بیننده‌ای در بدو ورود به رشت ثبت خواهد کرد. این بدان معناست که با بهره‌گیری از بهترین تریبون بصری شهری، روایتی از رشادت و غیرت مردمان «شهر اولین‌ها» به مخاطبان انتقال داده می‌شود.

فراتر از یک تندیس
این یادمان تنها یک اثر هنری تزیینی نیست، بلکه سندی تاریخی برای همه اقشار به‌ویژه نسل جوان است. کودکان و نوجوانی که با خانواده از کنار این یادمان عبور می‌کنند، با پرسش «این چیست؟» روبرو می‌شوند و این فرصتی طلایی برای روایت حماسه‌ای است که کتاب‌های درسی به آن نمی‌پردازند. این اثر، داستان وحدت، شجاعت و دفاع از میهن را بی‌نیاز از واژه‌ها و برای همیشه به تصویر می‌کشد.

پیامی برای امروزوفردا
ساخت این یادمان در میدان گیل تنها پاسداشت گذشته نیست، بلکه سرمایه‌گذاری برای هویت آینده است. این یادمان فریاد می‌زند که «گیلان همواره سدی استوار در برابر متجاوزان بوده است». این اثر به مسافران می‌گوید که به استانی پا گذاشته‌اند که تاریخش را گرامی می‌دارد و مردمانش به فرهنگ مقاومت خود می‌بالند.
ساخت و نصب یادمان شهدای نبرد پیله‌داربُن در میدان گیل ضرورتی فرهنگی و تاریخی است. این طرح، احترام به گذشته، آگاهی‌بخشی به حال و سرمایه‌ای برای الهام‌گیری در آینده است. نگارنده پیش‌ازاین در دوره شهرداری ناصر حاج‌محمدی پیشنهاد طراحی و نصب این یادمان را به همراه تاریخچه آن ارائه کرد و متأسفانه به دلایلی که بر همگان آشکار است، کنار گذاشته شد و به‌جای آن مکعب‌مستطیل بی‌جان و بی‌هویتی در مهم‌ترین میدان شهر رشت نصب گردید. حال انتظار می‌رود با کمی خوش‌سلیقگی و توجه به هویت تاریخی سرزمین گیلان و شهر رشت، نگاهی ویژه به ساخت چنین یادمان باشکوهی آن‌هم با برگزاری جشنواره‌ای آزادانه با شرکت تمامی هنرمندان هنرهای تجسمی ایجاد شود.