به گزارش غیرمنتظره به نقل از رشت۲۰؛ سال‌هاست موضوع سگ‌های بلاصاحب در شهر رشت و استان گیلان تبدیل به یک دغدغه جدی شده است، از سوی دیگر در بخشی از نواحی اطراف شهر رشت نیز می‌توان دید که احشامی همانند اسب و گاو به‌راحتی در سطح محلات و شهر رژه می‌روند.

موضوع جمع‌آوری انسانی سگ‌های بلاصاحب یکی از دغدغه‌های مهم فعالان اجتماعی بوده است، اما به نظر می‌رسد این دغدغه‌ها هیچ اهمیتی برای برخی از مسئولین ندارد که اگر چنین نبود تا به امروز مشکل احشام سرگردان و سگ‌های بلاصاحب تا به امروز حل‌شده بود.

از سوی دیگر معضل حضور اراذل‌واوباش و عدم برخورد مناسب با آنان در معابر اصلی و فرعی و یا پارک‌های سطح شهر رشت و استان گیلان یک معضل جدی دیگر است. به‌گونه‌ای که در پارک‌های شهر رشت به‌جز خفت گیری توسط اراذل‌واوباش، انواع و اقسام مواد مخدر در این پارک‌ها توسط آنان به فروش می‌رسد.

بر اساس گزارش‌های مردمی این اراذل‌واوباش به نحوی برای خود ساختار ایجاد می‌کنند که در یکی از محلات حاشیه‌ای شهر رشت عبور و مرور زنان و کودکان از ساعت ۸ شب به بعد امری است که امکان رخ دادن آن فراهم نیست، زیرا حضور اوباش و خفت گیران فضای محله را ناامن می‌کند.

برای مثال در پارک‌های سطح شهر چه پارک‌های کوچک و واقع در فرعی‌ها و محلات و چه در پارک‌های بزرگ و اصلی، چه پارک‌های کودک و چه پارک‌های عادی حضور اوباش یک امر طبیعی است و خانواده‌ها به‌راحتی امکان استفاده از فضای موجود را ندارند، اما در مقابل هیچ اقدام مناسبی در این خصوص انجام نمی‌شود تا مشکلات پارک‌ها یک بار برای همیشه رفع شود.

حال اما در پی درگیری میان یک فرد و یک زن حامل سگ‌های دارای قلاده در یکی از پارک‌های شهر رشت، محمدرضا احمدی سنگری نماینده رشت در مجلس اظهاراتی را داشته و خواسته است از ظرفیت بسیج و سپاه برای جلوگیری از ولنگاری‌ها و سگ گردانی استفاده شود!

این نماینده مجلس البته تاکنون در خصوص اینکه چرا هیچ اقدامی برای جمع‌آوری سگ‌های بلاصاحب صورت نپذیرفته است و یا چرا اقدامات مناسبی برای اراذل‌واوباش زدایی در اماکن عمومی شهر رشت صورت نگرفته، صحبتی انجام نداده است.

نکته دیگر آنکه این نماینده مجلس که قانون‌گذاری وظیفه است از قانون بی‌خبر است و مدعی می‌شود سگ گردانی جرم است! اما او احتمالاً هیچ نوع آشنایی به قوانین در این حوزه ندارد.

جهت اطلاع بیشتر این نماینده رشت در مجلس به تشریح قوانین در حوزه سگ گردانی خواهیم پرداخت.

پیشینه قانون‌گذاری جدید برای سگ گردانی

در ابتدای قرن حاضر، قانون‌گذاران ایران تصمیم گرفتند برای همراه داشتن سگ، نظام قانونی وضع کنند. نمایندگان مجلس شورای ملی در آئین‌نامه جلوگیری از مرض‌ هاری و امور خلافی که ذیل ماده ۲۷۶ قانون مجازات کیفر عمومی در سال ۱۳۰۴ شمسی پرداخته شد و مشتمل بر ۱۶ ماده بود و با توافق وزارت دادگستری و وزارت کشور نوشته شد، مشروحاً به این امور پرداختند.

نمایندگان مجلس شرایط خاصی را برای همراه داشتن حیوانات مشخص کردند و مثلاً در ماده یک این آیین‌نامه تصویب کردند: از روزی که فرمانداری محل آگهی می‌دهد کلیه صاحبان سگ‌های شهری باید تا مدت سه ماه گردن بند فلزی یا چرمی برای سگ‌های خود تهیه نمایند.

این آیین‌نامه به‌صورت مفصل می‌گفت صاحبان سگ چطور باید از این حیوان نگهداری کنند و شرایط همراه داشتن حیوان در معابر عمومی چیست.

پس از سال‌ها، در سال ۱۳۸۹ مجلس شورای اسلامی بازهم به فکر قانون‌گذاری برای همراه داشتن سگ‌ها افتاد که به خاطر اولویت‌های متعدد، ایده این قانون‌گذاری به‌جایی نرسید. در سال ۱۳۹۳ هم ۳۲ تن از نمایندگان مجلس با تقدیم طرحی خواستند قانونی را به تصویب برسانند که همراه داشتن سگ در معابر عمومی مشمول جریمه‌های نقدی سنگین و حتی مجازات حبس شود که آن‌هم به‌جایی نرسید و تنها مواد قانونی که برای سگ‌ها و خسارات جانی و مالی احتمالی که این حیوانات برای دیگران ایجاد می‌کنند، همچنان برخی از مواد قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ (با اصلاحات نهایی ۱۳۹۴) باقی ماند. این قانون در حال حاضر، تنها متن حقوقی است که تعیین می‌کند همراه داشتن سگ یا آثار همراه داشتن سگ برای صاحب آن، چه نظم و نسقی دارد.

همراه داشتن سگ در قانون مجازات اسلامی

در برخی از مواد قانون مجازات اسلامی اشاره شده است که اگر حیوان یک فرد، آسیبی به شخص دیگری وارد کرد، چگونه درباره آن تصمیم‌گیری می‌شود. در برخی مواد این قانون، به‌عنوان‌مثال از سگ نام‌برده شده و شرایط مجازات صاحب سگ را مشخص کرده است.

ماده ۵۰۱ قانون نوشته است: هرگاه کسی به روی شخصی سلاح بکشد یا حیوانی مانند سگ را به‌سوی او برانگیزد یا هر کار دیگری که موجب هراس او می‌گردد مانند فریاد کشیدن یا انفجار صوتی انجام دهد و بر اثر این ارعاب، شخص بمیرد یا مصدوم گردد حسب مورد بر اساس تعاریف انواع جنایات به قصاص یا دیه محکوم می‌شود.

در این ماده به‌روشنی مشخص است داشتن سگ، جرم نیست ولی درصورتی‌که فردی، سگ را برای هراس دیگران یا حمله به انسان‌ها برانگیزد، در صورت ورود صدمه به قربانی، فرد برانگیزاننده به قصاص یا دیه محکوم می‌شود؛ یعنی ممکن است فردی عامدانه و عالمانه به سگ خود دستور دهد به کسی حمله کند و با حمله سگ به قربانی، شخص تحریک‌کننده حیوان، ممکن است به قصاص محکوم شود.

همچنین در ماده ۵۱۲ آمده است: هرگاه شخصی در محل‌هایی که توقف در آن‌ها مجاز نیست، توقف نماید یا شیء و یا حیوانی را در این قبیل محل‌ها مستقر سازد یا چیز لغزنده‌ای در آن قرار دهد و دیگری بدون توجه به آن‌ها در اثر برخورد یا لغزش مصدوم شود یا فوت کند یا خسارت مالی ببیند، شخص متوقف یا کسی که آن شیء یا حیوان را مستقر نموده یا راه را لغزنده کرده است، ضامن دیه و سایر خسارات می‌باشد مگر آنکه عابر با وسعت راه و محل عمداً با آن برخورد کند که در این صورت نه‌فقط خسارت به او تعلق نمی‌گیرد بلکه عهده‌دار خسارت وارده نیز می‌شود.

در این ماده نیز روشن است اگر کسی، سگی را در قسمتی (مانند پیاده‌رو) از خیابان قرار دهد که مردم (مثلاً از روی ترس) مجبور شوند از مکان ناامن دیگری (مانند سواره‌رو خیابان) عبور کنند و در حین عبور صدمه ببینند، صاحب سگ، مسئول جبران خسارات بزه دیده است.

ماده ۵۲۲ و تبصره آن به‌روشنی درباره کسی که سگ خود را به خیابان می‌آورد و سگ به دیگران حمله می‌کند، مصداق می‌یابد. در تبصره این ماده به‌روشنی عنوان‌شده اگر کسی سگ خود را به خیابان بیاورد و توان کنترل آن را نداشته باشد، «مقصر» شناخته می‌شود، یعنی مانند آن است که عمداً سگ را برای صدمه به دیگران، از خانه خارج کرده است. این ماده می‌گوید: متصرف هر حیوانی که از احتمال حمله آن آگاه است باید آن را حفظ نماید و اگر در اثر تقصیر او، حیوان مزبور به دیگری صدمه وارد سازد، ضامن است. ولی اگر از احتمال حمله حیوان آگاه نبوده و عدم آگاهی ناشی از تقصیر او نباشد، ضامن نیست.

تبصره ۱ ماده فوق هم عنوان کرده: نگهداری حیوانی که شخص توانایی حفظ آن را ندارد، تقصیر محسوب می‌شود.

حکم قانونی ماده بعدی که درباره سگی که در خانه شخصی مستقر است، مصداق می‌یابد، چندان به خیابان و حوزه عمومی مربوط نیست، ولی اطلاع از آن برای آگاهی از نظم حقوقی مربوط به همراه داشتن حیوانات، مؤثر است. ماده ۵۲۳ می‌گوید: هرگاه شخصی با اذن کسی که حق اذن دارد، وارد منزل یا محلی که در تصرف اوست، گردد و از ناحیه حیوان یا شیئی که در آن مکان است صدمه و خسارت ببیند، اذن دهنده ضامن است، خواه آن شیء یا حیوان قبل از اذن در آن محل بوده یا بعداً در آن قرار گرفته باشد و خواه اذن دهنده نسبت به آسیب‌رسانی آن علم داشته باشد خواه نداشته باشد.

تبصره این ماده هم گفته است: در مواردی که آسیب مستند به مصدوم باشد مانند آنکه وارد شونده بداند حیوان مزبور خطرناک است و اذن دهنده از آن آگاه نیست و یا قادر به رفع خطر نمی‌باشد، ضمان منتفی است.

در بین این‌همه مواد که حق را به قربانی می‌داد و از صاحب سگ انتظار جبران خسارت یا قصاص را داشت، یک ماده قرار دارد که می‌گوید نباید درصورتی‌که حیوانی در اختیار دیگری است، آن را تحریک کرد و اگر کسی حیوان دیگری را تحریک کند و آن حیوان به وی آسیب برساند، خودش ضامن است و صاحب حیوان، دارای مسئولیت نیست.

ماده ۵۲۵ حکم کرده است: هرگاه شخصی عملی انجام دهد که موجب تحریک یا وحشت حیوان گردد ضامن جنایت‌هایی است که حیوان در اثر تحریک یا وحشت وارد می‌کند مگر آنکه عمل مزبور مصداق دفاع مشروع باشد.

در بیشتر پرونده‌هایی که کسی از آسیب‌رسانی یک حیوان مانند سگ شکایت کرده است، دفاع صاحب حیوان مبتنی بر این ماده است و صاحب حیوان عموماً استناد می‌کند: قربانی، خود باعث تحریک سگ و حمله او شد.

با وجود این احکام قانونی، هنوز مشخص نیست رئیس پلیس پایتخت طبق کدام حکم، اعلام کرده کسی حق ندارد سگ را در خودرو خود که در حکم حریم خصوصی است، سگ نگه دارد یا سگ را با خود به خیابان و مکان‌های عمومی مانند پارک نبرد. ازآنجایی‌که جرم باید در قانون مشخص‌شده و برای آن مجازات تعیین‌شده باشد.