به گزارش غیرمنتظره و به نقل از شفقنا آینده،  سپیده رهایی؛ اولین سفر حجت الاسلام و المسلمین سید ابراهیم رییسی به روسیه در حالی صورت گرفته که بسیاری براین باورند این سفر جنبه های مختلفی را می تواند در بر داشته باشد از جمله روابط بلند مدت اقتصادی و بین المللی است. با توجه به اینکه مذاکره کننده ارشد ایران در وین در حال رایزنی و مذاکرات برای برجام است و با توجه به اینکه روسیه یکی از مهمترین مهره های پرونده هسته ای و برجام به شمار می آید. برخی براین باور هستند ایران در این سفر که با هیات اقتصادی انجام شد،  دستاوردهای مهمی را به دست آورد.

در همین راستا خبرنگار شفقنا با رامین مهمانپرست سخنگوی پیشین در وزارت خارجه به گفت وگو پرداخته است:

*نگاه راهبردی که دولت به کشورهای شرقی دارد از سوی برخی مورد انتقاد است و بر این باور هستند که این نگاه مناسب نیست. تحلیل شما در این خصوص چیست؟

در سیاست خارجی اولویت ما باید حفظ منافع باشد و برای به حداکثر رساندن این منافع ملی توسعه روابط با کشورهای مختلف یک اصل تلقی می شود. اینکه بگوئیم نگاه فقط باید به شرق یا فقط به غرب باشد در این مقطع زمانی کاربرد ندارد و کشورها در رابطه با هر کشور دیگری در هر منطقه ای که باشد اگر احساس کنند منافعی را می توانند برای کشور خود ایجاد کنند دنبال می کنند. ما نباید خود را محدود و سانسور کنیم حتی نباید خود را تحریم کنیم. با هر کشوری که احساس کنیم می توانیم منافع ملی خود را افزایش دهیم باید برنامه های راهبردی را بصورت بلندمدت، میان مدت و کوتاه مدت تعریف کنیم. حداقل کشورهایی که باید در برنامه بلندمدت ما قرار گیرد حدود ۳۰ کشور است از جمله کشورهای همسایه که برای ما اهمیت زیادی دارند و شامل قدرت های بزرگی که در مناطق مختلف دنیا هستند.

طبیعی است دو کشور چین و روسیه باید جزو این ۳۰ کشور باشند و این نباید تنها محدود به ما باشد. حتماً با همسایگان همچون ترکیه باید چنین راهبردی را داشته باشیم، باید با عراق، پاکستان، هندوستان، عربستان، قزاقستان، آذربایجان، ترکمنستان نیز داشته باشیم به دلیل اینکه منافع زیادی را می توانیم در تامین سرمایه مورد نیاز و نیروی انسانی مورد نیاز، صادرات و واردات کالاهایی که می تواند به این مجموعه کشورها کمک کند، تعریف کنیم. اگر اروپا زمینه همکاری با ایران را داشته باشد چرا نباید با قدرت های بزرگ اروپا راهبردهای بلندمدت را تعریف کنیم؟ بعنوان مثال از آلمان در ۲۰سال آینده چه می خواهیم که می تواند منافع مارا تامین کند و چه چیزی را می توانیم ما برای این کشور تامین کنیم؟ همچنین با کشورهای فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و کشورهای مختلف در اروپا باید این راهبرد را داشته باشیم. با مرکز و شرق اروپا نیز این چنین است.

رابطه تجاری داشتن با روسیه و چین مهم است

با این طرز تلقی که در جامعه صورت می گیرد که اگر با چین و روسیه قرارداد راهبردی داشته باشیم یعنی کشور را فروختیم و تمام شده است مخالف هستم. این مفاهیم در دنیای امروز معنی ندارد. چین و اروپا با هم در خیلی از موضوعات رقیب هستند و روبروی هم ایستاده اند ولی بیشترین حجم روابط تجاری را با هم دارند. بین روسیه و امریکا روابط تجاری وجود دارد، اینکه رقابت داشته باشید یا اختلاف نظرات سیاسی و امنیتی جدی داشته باشید یا برخی مواقع از نظر نظامی رقیب های همدیگر باشید می تواند منافاتی با این نداشته باشد که منافع بزرگی در روابط تجاری-اقتصادی خود تعریف کنید. رابطه تجاری با چین و روسیه اهمیت دارد و باید داشته باشیم و صرف تفاهم نامه کفایت نمی کند. این قدم اول است و بعد از امضای تفاهم نامه ها باید برنامه های دقیق عملیاتی و اجرایی هر بخشی که در تفاهم نامه آمده را با دقت و با حضور کارشناسان تنظیم کنیم که حداکثر منافع ما را تامین کند و به مرحله اجرا برسانیم. باید این کار را ادامه دهیم. باید شبیه به این طراحی بلندمدت را برای کشورهای مهم دیگر در منطقه انجام دهیم.

وقتی بتوانید قراردادهای بلندمدت راهبردی با دو قدرت بزرگ مثل چین و روسیه امضا کنید شاید زمینه بهتری فراهم شود تا کشورهایی که در مناطق دیگر هستند به جای زیاده خواهی و فشار تا بخواهند امتیاز بیشتری بگیرند، این رویکرد را کنار بگذارند و به سمت این بیایند که در منافع بلندمدتی که دو کشور می توانند با هم ارتباط داشته باشند رویکرد جدیدی را ایجاد کنند. می تواند در ایجاد موازنه کمک کند. حتماً مسئولین کشور ما نیز دنبال این موضوع هستند.

نباید با هر کشوری تفاهم نامه ببندیم

*مهمترین ضررهایی که نگاه دولت به شرق می تواند داشته باشد، چیست؟

داشتن تفاهم نامه به معنای گرایش به یک بلوک خاص نیست. این که در آن تفاهم نامه یا قراردادی که امضا می کنید به نفع یک کشور یا به ضرر آن کشور می شود به محتویات برمی گردد یعنی در آن تفاهم نامه چه چیزی تفاهم شده است. مشخص است اگر دقت نکنید با هر کشوری حتی کشورهایی که دوست شما باشند، تفاهم نامه یا قراردادی را امضا کنید که بی دقتی در آن شده باشد یا کار کارشناسی نشده باشد، به ضرر شما تمام می شود. اصل داشتن یک تفاهم نامه راهبردی یا امضای موافقت نامه بلندمدت به خودی خود نه ضرری می رساند و نه خطری را ایجاد می کند. مهم این است که در آن تفاهم نامه یا قرارداد بلندمدت چه چیزی را آورده باشید، از نظرات کارشناسی چقدر بهره برده باشید، چقدر هوشمندانه در این تفاهم نامه ها و قراردادها منافع کشور را دیده باشید یا اگر در چهارچوب کلی است وقتی می خواهد در قالب قراردادهای جزئی تر بیاید در هر حوزه مشخص، باید در آنجا با تیم کارشناسی قوی ان هم با دقت و هوشیاری آن چیزی که منافع کشور است را تنظیم کنید.

ایران نباید برای گرفتن روابط بین الملل خود را محدود کند

* برخی سفر آقای رئیسی به روسیه را سفر مهمی تلقی می کنند که دستاوردهای مهمی می تواند داشته باشد. تحلیل و ارزیابی شما از این دستاوردها چیست؟

وقتی با قدرت های بزرگ و تاثیرگذار وارد روابط راهبردی بلندمدت می شوید در واقع به وزن خود اضافه می کنید، هم به لحاظ سیاسی، هم به لحاظ اقتصادی، هم به لحاظ امنیتی. به لحاظ ایجاد توازن این سفر می تواند دستاوردهای بزرگی داشته باشد. در توسعه همکاری اقتصادی، در بخش های سرمایه گذاری، در ایجاد توازن بین المللی از لحاظ سیاسی و امنیتی نباید در داشتن روابط خارجی و داشتن شرکای استراتژی خود را محدود به برخی کشورها کنیم چون کسی ما را محدود نکرده و ما نیز نباید خود را محدود کنیم. هر جایی که احساس کنیم می توانیم با کشورهای موثر و قدرتمند روابط بلندمدت راهبردی تعریف کنیم که در این راهبرد منافع کشور تامین شود حتماً باید پیش قدم شویم. همانطور که با کشورهایی همچون ترکیه و عراق حجم رابطه بالایی داریم. همانطور که با عربستان مذاکراتی را دنبال می کنیم، همانطور که با افغانستان و پاکستان می توانیم حجم بزرگی از روابط تجاری را تعریف کنیم. پس سفر رییس جمهور به روسیه یکی از سفرهای بسیار مهم است و می تواند دستاوردهای خیلی بزرگی داشته باشد. به هر حال ظرفیت بازار بزرگ روسیه را در نظر بگیریم و هم ظرفیت بزرگ سیاسی روسیه را به لحاظ تاثیرگذاری در عرصه های بین المللی باید در نظر گرفت. بحث اینکه روسیه کشور بزرگی در منطقه و همسایه ماست و اهمیت بسیار دارد شکی نیست. این نکته را نیز اشاره کنم که باید بهترین روابط با همسایگان یکی از راهبردهای اصلی ما باید باشد. شما با داشتن روابط خوب، عمیق و استراتژیک با کشورهای قدرتمند می توانید زمینه ایجاد توازن با کشورهای غربی را فراهم کنید.

ایران و روسیه می توانند شرکای خوبی در منطقه باشند

*ظاهراً سفر آقای رئیسی به روسیه کاملاً سفر اقتصادی است گرچه برخی عنوان می کنند شاید در زمینه مذاکرات هم باشد. این سفر تا چه میزان در آینده اقتصادی ایران و روابط بین المللی ایران و روسیه تاثیرگذار است؟

من نشنیدم که بیان کنند این سفر فقط جنبه اقتصادی دارد. ممکن است جنبه اقتصادی آن پررنگ باشد ولی وقتی جمهوری اسلامی ایران با کشوری همچون روسیه می خواهند تفاهم نامه بلندمدت راهبردی داشته باشند، مطمئن باشید که حتماً تک بعدی نیست و ابعاد مختلفی را دربرمی گیرد. اینکه چقدر می تواند در روابط دو کشور موثر باشد، وقتی شما یک همکار و یک دوست استراتژیک برای خود تعریف می کنید، وقتی همکاری های شما به سمت همکاری های بلندمدت می رود بدین معناست که در آینده دور برای همدیگر منافع زیادی را از این رابطه نزدیک دو کشور دیدید. اگر این تفاهم نامه خوب و همه جانبه دیده شده باشد و اگر با حضور کارشناسان کشور ما با دقت قراردادهای زیرمجموعه این تفاهم امضا شود که بتواند منافع کشور را بخوبی در برگیرد قطعاً در روابط دوجانبه نشان دهنده این است که به بالاترین سطح در روابط می رسیم. اینکه چقدر می تواند در بحث های اقتصادی ما در بیرون روابط دوجانبه تاثیرگذار باشد، به هر صورت هر چقدر زمینه های اقتدار اقتصادی بیشتری پیدا کنید و مشکلات اقتصادی داخلی را زودتر حل کنید از موضع محکم تری می توان در بحث های دیگر مسائل بین الملل حاضر شوید و فشارهایی که سعی می شود به شما وارد شود را رفع کنید. این موضوع را اشاره کنم ایران و روسیه حتماً می توانند دو شریک استراتژیک با هم در منطقه باشند ولی این شراکت و این همراهی در منطقه بدین معنا نیست که با کشورهای دیگر نمی توانیم همین اشتراک منافع را تعریف کنیم.