اختصاصی / به گزارش غیرمنتظره، معین حسن‌زاده: بر اساس آمار رسمی، در ایام تعطیلات اخیر، قریب به از ۴ میلیون نفر مسافر وارد گیلان شدند. این رقم معادل ۱۷۰ درصد جمعیت ساکن استان است و فشار بی‌سابقه‌ای بر زیرساخت‌های استان وارد می‌آورد.

ترافیک سنگین و تخریب محیط زیست از جمله پیامدهای این حجم از ورود مسافر محسوب می‌شوند. ورود ۴۰۲ هزار دستگاه خودرو در ۵ روز و ایجاد ترافیک ۲۴ساعته در محور قزوین – رشت، گواه این ادعاست.

ریشه‌یابی تعارضات نشان می‌دهد که با چهار لایه بحران مواجه هستیم. فقدان فرهنگ مسافرت مسئولانه، زیرساخت‌های فرسوده و ناکافی، اقتصاد نامتوازن گردشگری و ضعف مدیریت بحران، مهم‌ترین عوامل ایجاد کننده این شرایط هستند.

درگیری‌های اخیر در فومن، تالش و لاهیجان نمونه‌های عینی از این بحران به شمار می‌روند. درگیری مأموران با یک مسافر در فومن، مرگ زن باردار در درگیری ناشی از ریختن زباله و یا درگیری بر سر جای پارک در گیسوم تالش و درگیری با مسافر خیابان‌خواب در محله شیشه‌گران لاهیجان، همگی نشان از عمق بحران دارند.

الزامات بین‌المللی گردشگری پایدار می‌تواند راهگشای حل این مشکلات باشد. مدل بارسلون در محدودیت روزانه ورود گردشگر، تجربه بالی در اخذ مالیات گردشگری برای جبران تخریب محیط زیست و پروتکل کیوتو در رعایت ظرفیت برد اکولوژیک، از جمله این راهکارها محسوب می‌شوند.

راهکارهای فوری برای مدیریت این بحران شامل پنج اولویت راهبُردی است. تعریف سقف ورود روزانه مسافر بر اساس ظرفیت اکولوژیک استان، اجرای سیستم رزرواسیون اجباری برای خودروهای شخصی، تعیین مناطق ممنوعه برای چادرزنی، استقرار اکیپ‌های نظارتی مشترک و راه‌اندازی سامانه شکایت مردمی از جمله این راهکارها به شمار می‌روند. هرچند که به دلیل عدم وجود فرهنگ سفر اجرای قوانین محدود کننده بسیار سخت بوده و باعث افزایش درگیری‌ها خواهد شد، اما حقیقتاً راه نجاتی وجود ندارد مگر روی‌آوردن به روش‌های مرسوم و منتج به نتیجه در نقاط دیگر جهان!

در بلندمدت، گذار از گردشگری کمّی به کیفی ضروری به نظر می‌رسد. تبدیل گیلان به مقصد اکوتوریسم با محوریت تالاب‌ها و جنگل‌های هیرکانی، احیای صنایع‌دستی بومی می‌تواند راهگشا باشد.

گیلان در تقاطع دو مسیر کاملاً متفاوت قرار دارد. ادامه وضعیت موجود با پذیرش ریسک درگیری‌های خونین، یا بازتعریف نقشه راه گردشگری با محوریت توسعه پایدار، دو گزینه پیش روی استان است.

تجربه جهانی نشان می‌دهد که گردشگری کنترل‌نشده نه‌تنها موهبت نیست، بلکه بلایایی است که بنیان‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی یک منطقه را تخریب می‌کند. آنچه امروز گیلان نیاز دارد، میهمانان آگاه‌تر و مدیران مسئول‌تر است.