به گزارش غیرمنتظره و به نقل از ایرنا، بعد از وضعیت تالاب‌ها از جمله انزلی و مشکلات زیست محیطی متعدد در خطه گیلان اینک این گیاه مهاجم با گلهای زیبا و رونده با رشدی فزاینده و سریع تهدیدی برای جنگل‌هاست آن هم جنگل‌هایی که بخشی از تاریخ حیات زمین بوده و به فسیل زنده شهره‌اند و ارزش و جایگاه میراث بین‌المللی دارند.

بعد از دست‌اندازی انسانی بر جنگل‌های ارزشمند این سامان؛ اینک آروجیا می‌رود تا ضربه‌ای دیگر بر آنها وارد آورده و نفس جنگل را تنگ و عرصه را برای حیات گونه‌های بی‌مانند آن اعم از گیاهی و جانوری تنگ‌تر کرده و کار را به جایی برساند که امروز در سایر مسائل زیست محیطی دچارش هستیم.

آروجیا یک گیاه مهاجم و پیچکی است که می تواند به سرعت گسترش یابد و کل اکوسیستم جنگل را تحت تاثیر قرار دهد، این گیاه با میوه‌های کوچک و خربزه‌ مانندش به طور خطرناکی توانایی خفه کردن درختان و گیاهان را دارد حتی با نابودی گیاهان بومی برای گونه‌های جانوری خطری جدی محسوب می‌شود زیرا با نابودی گیاهان بومی عملا گونه جانوری وابسته به آنها را هم کاهش داده و حتی در معرض خطر انقراض قرار می دهد.

برای بخش کشاورزی هم آفتی جدی محسوب می شود و راندمان تولید و میزان محصول را به شدت کاهش می‌دهد و مبارزه با آن هزینه‌های سنگینی بر کشاورز تحمیل می‌کند.

این گیاه مهاجم و پرقدرت با ظاهری زیبا و رشدی سریع، جذب منابع نور، آب و موادمغذی از خاک فرصت رشد را از گیاهان بومی می‌گیرد و تعادل طبیعی اکوسیستم را بر هم می‌زند، رویش آن در محیط زیست و جنگل‌ها تهدید جدی برای درختان و گیاهان و طبیعت به شمار می‌رود از اینرو پرهیز از پرورش این گیاه زینتی، نابودی و جلوگیری از گسترش خطرناک آن مورد تاکید است.

آروجیا بومی آمریکای جنوبی به ویژه کشورهای آرژانتین، برزیل، اوروگوئه و پاراگوئه است و نخستین‌بار به عنوان یک گیاه زینتی مورد استفاده قرار گرفت اما به دلیل رشد سریع و تولید دانه‌های پنبه‌ای که توسط باد پراکنده می‌شوند تا امروز توانسته به بسیاری از مناطق دیگر جهان گسترش یابد و به‌ سرعت به یک گونه مهاجم تبدیل شود.

رشد سریع و گسترده آن فضای رقابتی را برای سایر گیاهان کاهش می‌دهد و از رشد آن‌ها جلوگیری می‌کند چنانکه در بسیاری از زیستگاه‌های طبیعی توانسته گونه‌های بومی را به طور کامل از بین ببرد. این مساله به‌ویژه در مناطق جنگلی و مراتع کوهستانی که گونه‌های حساس و وابسته به شرایط خاص آب و هوایی دارند، اثرات ویرانگری دارد.

آروجیا با رشد سریع و گسترده خود، فضای رقابتی را برای سایر گیاهان کاهش داده و از رشد آن‌ها جلوگیری می‌کنداین روزها حساسیت نسبت به این گیاه در استان‌های شمالی بیشتر شده و در این میان آگاهی بخشی به مردم ضرورتی مهم است.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان‌های رودسر و املش چندی پیش در این رابطه گفته بود: مردم در صورت مشاهده آروجیا با حساسیت و هوشیاری برخورد کنند و اجازه رشد و گسترش این گیاه را ندهند، نگذاریم یک گونه گیاهی مهاجم دیگر تبدیل به سرطان در پوشش گیاهی گیلان و میراث هیرکانی شود و حیات گیاهان و درختان بومی را با خطر جدی و نابودی مواجه کند.

رحمان پورحسین با هشدار نسبت به رشد گونه مهاجم آروجیا اظهار کرد: این گونه مهاجم گیاهی است که در چند سال اخیر در شمال کشور به سرعت رشد کرده و متاسفانه با بی‌توجهی‌ها؛ حیات گونه‌های گیاهی، درختان و درختچه‌ها را با تهدید مواجه می‌کند.

وی گفت: آروجیا باعث خفگی گیاهان می‌شود و جلوی رشد آنها را می‌گیرد، حتی شیره آن باعث مسمومیت سیستم عصبی و گوارشی حیواناتی مثل گاو می‌شود؛ برای انسان هم در صورت تماس با چشم یا پوست باعث بروز آلرژی و حساسیت می‌شود.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان‌های رودسر و املش تصریح کرد: از مردم می‌خواهیم در صورت مشاهده آروجیا نسبت به نابودی آن اقدام کنند. این گیاه کپسول‌های بزرگی دارد که آن را مقاوم‌تر کرده و سطح گسترش آن به مراتب از گونه‌های گیاهی بومی سریع‌تر است.

مهاجم آروجیا در فهرست هشدار سازمان حفظ نباتات اروپا

دانشیار گروه علوم و مهندسی جنگل دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان با تشریح ویژگی‌های آروجیا گفت: این گیاه با نام‌های عمومی مختلف از جمله تاک بی‌رحم (به واسطه ترشحات درون جام گل‌ها که اغلب پروانه‌ها، زنبورها و شب پره‌های گرده‌افشان را به دام می‌اندازد و سبب مرگ آنها می شود)، تاک کمبوزه‌ای (میوه‌ها شبیه میوه کمبوزه هستند) تاک شاپرک، پیچک یاس، شاپرک تاسی و تاک کاپوک نیز شناخته می‌شود.

مهرداد قدس‌خواه دریایی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: آروجیا سال ۲۰۰۸ در فهرست هشدار سازمان حفظ نباتات اروپا قرار گرفت و به عنوان علف هرز مهاجم در حال گسترش معرفی شد و از سال ۲۰۱۲ در فهرست گونه‌های تحت نظر قرار گرفت.

وی بذر را عامل اصلی گسترش گیاه آروجیا خواند و افزود: بذر آن دارای زوائد پر مانند بوده که در انتشار آنها به نقاط دور کمک می‌کند؛ باد نیز عامل اصلی انتشارش است و از طریق چسبیدن به لباس انسان و بدن حیوانات نیز توزیع می‌شود؛ بذرها توسط آب نیز پراکنده می‌شوند، بذر این گیاه خواب ندارد و آروجیا از طریق رویش و قطعات ریشه نیز تکثیر می‌شود، جوانه‌ها در طول ریشه قرار گرفته‌اند و هر جوانه می تواند گیاه جدیدی را تولید کند.

باد نیز عامل اصلی پراکندگی این گیاه است؛ از طریق چسبیدن به لباس انسان و بدن حیوانات نیز پخش می‌شوددانشیار گروه علوم و مهندسی جنگل دانشکده منابع طبیعی دانشگاه گیلان بیان کرد: این گیاه در انواع خاک‌ از جمله شنی و لومی (خاک لومی، ترکیبی از ماسه، سیلت و خاک رس است به طوری که خواص مفید هر یک از آنها را شامل می‌شود) رشد می‌کند اما خاک‌های حاصلخیز و سست را با میزان بارندگی و زهکشی بالا ترجیح می‌دهد، این گیاه پس از استقرار می‌تواند دوره‌های خشکسالی را نیز تحمل کند ضمن اینکه شرایط خاکی کمی اسیدی تا خنثی را ترجیح می‌دهد.

وی با بیان اینکه گیاه مهاجم آروجیا پس از مجاورت با درختچه‌ها و درختان میزبان؛ دورشان پیچیده و از آنها بالا رفته، تاج پوشش گیاه را پوشانده و موجب خفگی و خشک شدن درختان می‌شود، اضافه کرد: در نتایج ارزیابی؛ خطرزایی گیاه آروجیا با ریسک بالا ارزیابی شد از اینرو نگرانی ورود این گیاه به باغ‌ها و بسیار بیش از آن به جنگل‌های هیرکانی وجود دارد.

ضرورت مباره با این رونده مهاجم

کارشناس گیاه پزشکی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان نیز در این‌باره گفت: آروجیا برای نخستین بار به سال ۱۳۹۳ در باغ‌های مرکبات ساری و پس از آن در باغ گیاه‌شناسی نوشهر و باغ مرکبات مربوط به پژوهشکده مرکبات رامسر و اطراف شهر بیجار شهرستان رودبار در گیلان مشاهده شده‌است.

سیده محدثه میرنژاد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: علت اصلی گسترش آروجیا استفاده آن به عنوان گیاه زینتی در ویلاها و خرید و فروش بذر آن به دلیل عدم آگاهی از مخاطرات این گیاه مهاجم است.

علت اصلی گسترش گیاه آروجیا استفاده آن به عنوان گیاه زینتی در ویلاسازی‌ها و خرید و فروش بذر آن به دلیل عدم آگاهی از مخاطرات این گیاه مهاجم است. وی بیان کرد: در منابع علمی زمان شروع گلدهی آروجیا تیرماه بوده و میوه‌ها از اوایل مرداد ظاهر می‌شوند؛ میوه‌ها حاوی ۲۰۰ – ۴۰۰ بذر هستند، بذر عامل اصلی گسترش این علف هرز و باد نیز عامل اصلی پراکنش بذرها محسوب می‌شود، بذرها تا پنج سال قابلیت زنده ماندن دارند.

وی بیان کرد: آروجیا در شمال ایران با توجه به شرایط مناسب رویشگاهی قابلیت تکثیر دارد آن‌هم در مکان‌هایی از جمله بوته‌زارهای حومه شهر، مناطق مسکونی و زمین‌های بایر، فضاهای سبز شهری از جمله پارک‌ها، حصارها، مکان‌های بکر رها شده، بستر نهرهای خشک، جنگل‌های تنک و مخروبه، حاشیه جنگل‌ها، حاشیه باغ‌های چای، حریم نهرها، نوار ساحلی، کنار جاده‌ها، باغ‌های مرکبات و کیوی، بوته‌های تمشک وحشی، تاج درختان آلوچه وحشی، توسکا و صنوبر پراکنده می‌شود.

آروجیا؛ مهاجم قدرتمند

کارشناس گیاه پزشکی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان با بیان اینکه آروجیا در استان می‌تواند به عنوان یک گیاه مهاجم قدرتمند در مناطق جلگه‌ای و جنگل‌ها به طور جدی مشکل ساز شود، اظهار کرد: این گیاه رونده مهاجم طیف وسیعی از دماها را تحمل می‌کند اما آب و هوای گرم و معتدل را ترجیح می‌دهد و مقاومت آن در برابر سرما و یخبندان پایین است ضمن آنکه خاک‌های حاصلخیز و سست را با بارندگی و زهکشی بالا می پسندد.

وی اضافه کرد: گیاه با درختان میزبان از لحاظ دسترسی به آب، موادمغذی و نور به رقابت می‌پردازد و در نهایت شاخه‌های درخت را می‌خشکاند، کاهش عملکرد درخت میزبان و دشواری عملیات هرس درخت از دیگر خسارت‌های این گیاه مهاجم است؛ آروجیا تهدیدی جدی برای محیط زیست و نابودی آن ضروری است.

آروجیا پس از مجاورت با درختچه‌ها و درختان میزبان، دور آنها می‌پیچد و بالا می‌رود؛ تاج پوشش گیاه را می‌پوشاند و موجب خفگی و خشک شدن درختان می شودمیرنژاد با تاکید بر ضرورت توجه به جلوگیری از ورود و گسترش آلودگی این علف‌هرز مهاجم به منطقه جدید و بعد حذف کامل آروجیا اظهار کرد: برای رفع آلودگی این گیاه نخست حذف دستی اندام‌های هوایی و ریشه آن به طور کامل توصیه می‌شود و در وهله بعد حذف میوه‌ها (به دلیل داشتن تعداد بسیار زیاد بذر که سریع جوانه زده و استقرار گیاه را ممکن می‌سازد) ضرورت دارد.

وی اضافه کرد: برای کنترل آروجیا ضمن برقراری قرنطینه‌های داخلی و خارجی به منظور جلوگیری از ورود گونه‌های غیربومی و گیاهان و محصولات آلوده به آفات و بیماری‌ها به کشور و استان، لازم است با اطلاع رسانی عمومی و اقدامات آموزشی و ترویجی نسبت به جلوگیری از کاشت و تکثیر این گونه مهاجم در سطح استان و منع ورود و گسترش آلودگی آن در مناطق جدید، جمع‌آوری و حذف کامل گیاه (به ویژه حذف دستی میوه‌های آن) با استفاده از ظرفیت دهیاری‌ها، شوراهای اسلامی و تشکل‌های مردم نهاد اقدام شود.

خودداری از پرورش این گیاه

کارشناس ارشد فیزیولوژی گیاهی و عضو هیات مدیره یکی از تشکل‌های مردم نهاد گیلان نیز در این‌باره گفت: آروجیا گیاه زینتی و بومی آمریکای مرکزی است و به ظاهر زیبا بوده اما برای محیط زیست و جنگل‌های هیرکانی تهدید جدی و خطرناک است.

گوهر یوسف زاده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه متاسفانه گونه‌های مهاجم گیاهی پس از ورود با محیط سازگار می‌شوند، اظهار کرد: آروجیا با حالت پیچکی اطراف درختان را می‌گیرد و با رشد سریع موجب خفگی آنها می‌شود؛ این گیاه در جنگل‌های هیرکانی، محیط زیست و روستاهای گیلان مشاهده شده‌است.

وی بیان کرد: میوه گیاه آروجیا به شکل خربزه، سمی و خطرناک است؛ متاسفانه اکثر مردم اطلاعاتی از این گیاه نداشته و به صورت زینتی آن را پرورش می‌دهند؛ آروجیا با رشد سریع خود موجب حذف یک سری گونه‌های بومی می‌شود، از اینرو تهدید جدی برای محیط زیست است.

کارشناس ارشد فیزیولوژی گیاهی اضافه کرد: این گیاه با رشد سریع در اراضی جنگلی باعث حذف گونه‌های ارزشمند این مناطق می‌شود؛ غذای برخی از جانواران را کاهش می‌دهد و مشکلاتی را برای حیات وحش رقم می‌زند.

وی با تاکید بر لزوم مبارزه فیزیکی با آن اظهار کرد: مردم در صورت مشاهده گیاه خطرناک و سمی آروجیا نسبت به از بین بردن آن اقدام کنند؛ برای نابودی گیاه حتما باید از دستکش استفاده شود.

مردم در صورت مشاهده گیاه خطرناک و سمی آروجیا نسبت به از بین بردن آن اقدام کنند؛ برای نابودی این گیاه حتما از دستکش استفاده شودکارشناس ارشد فیزیولوژی گیاهی از مردم خواست تا در تهیه بذر انواع گل و گیاه دقت بیشتری داشته باشند و آنها را از فروشگاه‌های معتبر خریداری کنند.

پاکسازی آروجیا

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان با تشریح اقدامات این اداره کل برای پاکسازی و کنترل آروجیا بیان کرد: ادارات منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان‌های مختلف استان ملزم به پایش و ارائه گزارش از وضعیت گسترش آن در سطح اراضی ملی حوزه استحفاظی خود شده‌اند.

کامیار مرزبانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: بر اساس اطلاعات به دست آمده آلودگی به صورت لکه‌ای در شهرستان‌های رودبار، رشت، رضوانشهر و املش مشاهده شده است؛ ۲ لکه آلودگی در شهرستان رودبار توسط نیروهای حفاظت محیط زیست با همکاری اداره منابع طبیعی شهرستان مربوطه (به وسعت تقریبی یک هکتار از گیاه مهاجم آروجیا) پاکسازی شده‌است.

وی از عموم مردم، گردشگران و گروه‌های مردم نهاد خواست تا در صورت مشاهده این گیاه مهاجم بدون تماس مستقیم و با استفاده از دستکش نسبت به جمع‌آوری و امحاء آن طبق دستورالعمل‌ها اقدام کنند.

پیبشگیری و مبارزه با این مهاجم خوش خط و خال نیاز به آگاهی مردم و ورود بخش های مربوطه و اقدامات موثر دستگاه‌ها دارد.