به گزارش غیرمنتظره و به نقل از رکنا، پایان نامه و رساله نویسی؛ کاری که مدت زیادی است علنا در کف خیابان انجام می‌شود و هیچ کسی هم نیست که به آن نظارت کند؛ حتی این روزها دیگر جلوی دانشگاه‌ها هم پر شده است از بازاریاب‌هایی که به دانشجویان کارت ویزیت موسسه‌ای را می‌دهند که با دریافت هزینه‌های چند میلیونی، خدمت پایان نامه‌نویسی را ارائه می‌دهد.

محققان مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی اعلام کرد که در سال ۱۴۰۱ بیش از ۴۱ درصد پایان‌نامه‌ها و رساله‌های تالیف و تدوین شده در مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکترا در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، کپی برداری از متن مشابه بوده و از مرحله ارائه و ثبت، حذف شده است.

شاید برایتان جالب باشد که طی سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱، بیش از ۲۹ درصد پایان نامه‌ها و رساله‌ها در مقطع دکترا و ۴۶ درصد در مقطع کارشناسی ارشد به روش کپی برداری و تقلب تهیه شده است. ضعف زیرساخت‌های علمی و پژوهشی که ابزار اصلی در دوره تحصیلات تکمیلی و به خصوص در مقطع کارشناسی ارشد و دکتراست، به عنوان عامل موثر در بی‌رغبتی دانشجویان برای صرف وقت در حوزه پژوهش و مطالعه و تحقیق معرفی‌شده است.

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، نویسندگان گزارش تاکید دارند که نتیجه این بی‌رغبتی که البته متوجه قصور دستگاه‌های مسئول در حوزه تحصیلات تکمیلی است، به تشویق برخی دانشجویان به کپی برداری از سایر آثار علمی یا خرید مقاله و رساله و پایان نامه منجر شده است.

در این راستا، طهمورث شیری، استاد دانشگاه در گفت و گو با رکنا با اشاره به اینکه پایان نامه‌نویسی در ارشد و رساله‌نویسی در دکتری برای دانشجو، این بوده است که فرد آنچه در دوره کارشناسی آموزش دیده است را در دوره ارشد جمع‌بندی تازه‌ای از آن‌ها داشته باشد و در دکتری نظر بدهد و استراتژی تعیین کند. این ساختار سال‌ها مبتنی بر آموزه‌های وزارت علوم بوده و وقتی با گسترش بی‌رویه مراکز آموزشی رو به رو شدیم، برای اینکه اینها را حداقل به ظاهر هم که شده حالت علمی داشته باشد، مجبور شدند پایان نامه و رساله‌ها را در دانشگاه‌ها داشته باشند.

وی با اشاره به اینکه در یک دورانی اعلام کردند که دانشجوها به جای پایان نامه نویسی، می‌توانند با گذراندن چند واحد آموزشی، تحصیلشان را به پایان برسانند. وقتی تعداد دانشجویان به شکل بی‌رویه‌ای گسترش پیدا کرد میانگین دانش دانشجویان نیز کاهش شدیدی داشت. من به عنوان یک استاد که حدود ۳۰ سال است که تدریس می‌کنم، کاملا مشاهده می‌کنم که از نظر سطح دانش دانشجویان، به شدت افت کرده است و توان تجزیه و تحلیل کامل رویدادها را ندارند. وقتی این افت فاحش رخ می‌دهد و اساتید می‌خواهند با سبک و سیاق گذشته کلاس را اداره کنند، دانشجویان نمی‌توانند ارتباط خوبی با کلاس برقرار کنند و دچار مشکل می‌شوند.

طهمورث شیری افزود: این وضعیت باعث شده است که برخی از اساتید نیز کیفیت لازم برای تدریس را نداشته باشند؛ چراکه سطح کلاس از آن‌ها تقاضای ارائه موضوعات علمی را نمی‌دهد و تبدیل به جایی شده است که فقط دانشجویان مدرک بگیرند و بروند. وقتی این اتفاقات افتاد، به مرور و به صورت کاملا ایجابی، اول افرادی پیدا شدند که غیرقانونی و زیرپوستی پایان نامه‌نویسی می‌کردند. حتی قبلا تحت عناوین مختلف مثل مشاوره پایان نامه‌نویسی فعالیت می‌کردند. از طریق مراجع قانونی نیز تهدید شدند ولی کسی حریف اینها نشد. الان کار به جایی رسیده است که یک سری دانشجویان نه وقت و توان دارند و نه حوصله، پول می‌دهند تا پایان نامه‌شان نوشته شود.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: در مقطع دکتری هم یکی از معضلات دانشجویان، نگارش مقاله است. می‌بینید که دائما چاپ مقاله را تبلیغ می‌کنند. مجلاتی که اعتبار وزارتین برای این کار داشتند، شروع کردند به گرفتن مبلغی برای چاپ مقاله. از طرفی کسانی که کارهای چاپ مقاله را انجام می‌دادند، به این نتیجه رسیدند که تعداد مجلات کم است و شروع کردند به پذیرش گرفتن. پذیرش را دادند ولی چاپ اتفاق نیفتاد.

شیری با اشاره به اینکه هم دانشجویان و هم مدعی العموم، می‌توانند به این موضوع ورود داشته باشند، گفت: شکایت از اینها امکان‌پذیر است اما بحث بر سر این است که اینها چقدر می‌توانند در این موضوع موفق باشند. وقتی یک ناهنجاری در جامعه رخ دهد، با آن مقابله می‌شود ولی اگر این به ۸۰ درصد برسد اسمش هنجار می‌شود و دیگر به آن ناهنجاری نمی‌گویند و آن موقع است که اعمال درست، ناهنجاری به حساب می‌آیند!

دور زدن مسیرهای پیگیری کپی بودن پایان نامه راحت است!

طهمورث شیری تاکید کرد: دانشگاه‌ها برای مقابله با پایان نامه نویسی، سامانه‌ای با عنوان همانندجو راه اندازی کرده‌اند و پایان نامه‌ها را در سامانه قرار می‌دهند و همانندجویی می‌کنند که کپی برداری از جایی نباشد. اگر بیش از ۳۰ درصد از آن همانند رساله یا پایان نامه‌ای باشد، باید اصلاح شود؛ اما باز هم برای دور زدن این سامانه شگردهایی پیدا شده است و این نشان می‌دهد هر کاری اینها انجام دهند باز هم راه جدید برای دور زدن آن پیدا می‌شود.

او با اشاره به اینکه پایان نامه نویسان وابسته به ساختار خاصی نیستند و جزء مافیا به حساب نمی‌آیند گفت: اینها خودجوش و جزیره‌ای هستند و بعضا پشت بعضی از آن‌ها استاد دانشگاه یا فارغ التحصیلان حضور دارند؛ چراکه کار تخصصی است و باید افراد توانمند در آن فعالیت کنند.

این استاد دانشگاه در پاسخ به اینکه دانشجویانی که با پایان نامه‌هایی که حاصل دسترنج خودشان نیست به کشورهای خارجی برای ادامه تحصیل مهاجرت می‌کنند دچار چه مشکلاتی می‌شوند، گفت: در خارج از کشور، مدرک مورد توجه است و کیفیت دریافت مدرک سنجیده نمی‌شود.

طهمورث شیری افزود: الان خیلی‌ها فقط فوق لیسانس دارند و دکتر هستند. اگر از آن‌ها بخواهید یک درخواست ساده بنویسند، می‌بینید در یک صفحه چندین غلط املایی دارند. حضور دانشجویان در خارج از کشور و ایجاد سرخوردگی، فقط مربوط به این نیست که پایان نامه را خودشان ننوشته‌اند بلکه ماجرا از این قرار است که اینها از نظر علمی خیلی افت کرده‌اند و مدارک بی‌کیفیت و بی‌خاصیت گرفته اند. همچنین این موضوع باعث وارد شدن یک شوک علمی به دانشجو می‌شود. موفقیت این دسته از دانشجویان، بستگی به توان فردی دارد. در ایران اگر فرد، به مراکز قدرت وصل نباشد، هیچ کاری نمی‌تواند انجام دهد ولی در خارج از کشور، اگر فرد توانایی داشته باشد، زمینه‌ها برای رشدش فراهم می‌شود. در خارج از کشور فردیت حرف اول و در ایران، سنت‌ها در راس اداره امور هستند.